Op 16 februari 2024 heeft de Hoge Raad beslist dat het aangaan van huwelijkse voorwaarden tijdens het huwelijk geen schenking vormt, ook niet als de echtgenoten daardoor voor ongelijke delen worden gerechtigd tot de huwelijksgemeenschap. Enkel in uitzonderlijke gevallen kan het aangaan van huwelijkse voorwaarden wetsontduiking (fraus legis) opleveren.
Onderhavige casus
Echtgenoten zijn gehuwd in wettelijke gemeenschap van goederen met de vermogensverhouding 50:50. Zij zijn op een later moment huwelijkse voorwaarden aangegaan met de verhouding 90:10. Binnen 180 dagen na de gewijzigde verhouding van de huwelijkse voorwaarden is erflater komen te overlijden. Doordat een verhouding van 90:10 was overeengekomen, vond maar een vererving van 10% van het vermogen plaats naar de langstlevende partner. Indien de wijziging van de huwelijkse voorwaarden niet had plaatsgevonden, had een vererving van 50% van het vermogen plaatsgevonden. De inspecteur en het gerechtshof zijn derhalve van mening dat het aangaan van de voorwaarden een belaste schenking vormt.
Geen schenking, maar wel wetsontduiking?
De Hoge Raad heeft in zijn uitspraak allereerst beslist dat het aangaan van huwelijkse voorwaarden tijdens huwelijk geen schenking inhoudt, ook niet als de echtgenoten daardoor voor ongelijke delen worden gerechtigd tot de huwelijksgemeenschap.
In uitzonderlijke gevallen kan het aangaan van huwelijkse voorwaarden echter wel wetsontduiking opleveren. Zo’n uitzonderlijk geval doet zich voor indien:
– het ontgaan van erfbelasting het doorslaggevende motief is geweest, en
– het in strijd zou komen met doel en strekking van de schenk- en erfbelasting wanneer de vermogensverschuiving tussen de echtgenoten en het vervolgens overlijden van één van hen niet zou worden aangemerkt als een met erfbelasting belaste verkrijging krachtens erfrecht.
Dit doet zich voor als op het moment van aangaan van de huwelijkse voorwaarden zo goed als zeker is dat de echtgenoot die daardoor voor het kleinste deel wordt gerechtigd tot het gemeenschappelijke vermogen, eerder zal overlijden dan de andere echtgenoot, waardoor het vermogen van de ene naar de andere echtgenoot zal verschuiven. In dat geval moet worden aangenomen dat de huwelijkse voorwaarden enkel zijn aangegaan om erfbelasting te vermijden.
Daarvan is volgens de Hoge Raad in dit geval echter geen sprake. Ook niet nu erflater ernstig ziek was ten tijde van het overeenkomen van de huwelijkse voorwaarden.
De man was al jaren ernstig ziek, maar onbekend was hoe lang de ziekte nog zou duren zodat onvoldoende onderbouwd was dat de man zo goed als zeker zou komen te overlijden, aldus de Hoge Raad.
Belang voor de praktijk
In de praktijk kan het verstandig zijn om de vermogensverhouding tussen partners nader te bekijken. De uitspraak van de Hoge Raad biedt mogelijkheden op het gebied van estate planning. Samen met u zoeken we graag naar een gepast advies.
Ten slotte
Wenst u meer informatie te ontvangen over dit specifieke onderwerp? Of wilt u in het algemeen advies over uw vermogensstrategie? Neem dan gerust contact met ons op via uw relatiebeheerder, via ons contactformulier op de website of op ons algemene telefoonnummer 040 – 2 504 504.